نوشته ای از صادق زیباکلام

واکنش‌های اجتماعی ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی، تنها به حمله‌های فیس‌بوکی محدود نمی‌شود. ایرانیان شاید جزو معدود ملت‌هایی باشند که بیشترین تعداد صفحات «از... متنفریم» را در این شبکه اجتماعی به راه انداخته‌اند. به جای این ۳ نقطه می‌توانید اسم شخصیت‌ها و افراد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را بنویسید اما این همه نفرت از کجا در تاروپود این جامعه ریشه دوانده است؟ «صادق زیباکلام»، استاد دانشگاه تهران، در پاسخ به این پرسش ۴ دلیل را مورد توجه قرار می‌دهد و تحلیل می‌کند. نخست این‌که ...به گفته او از آن‌جا که «حقوق شهروندی» افراد به رسمیت شناخته نشده و حق اظهارنظر و نقد از آنها سلب شده، آنها جای دیگری مثلا در صفحه فیس‌بوک مسی خود را نشان می‌دهند، آن هم با بغض و کینه. او می‌گوید: «افراد باید بتوانند اعتراض کنند، بتوانند انتقاد کنند و صرف‌نظر از این‌که اعتراضشان وارد هست یا نیست اما حرفشان را بزنند و امکان بروز آن را داشته باشند. در جوامع توسعه‌یافته این‌طور نیست که هر مطلبی را که در رسانه‌ها درج می‌شود علیه مقامات و شخصیت‌ها تحلیل کنند چون در رسانه‌ها امکان بروز عقاید و احساسات مخالف وجود دارد.» او ادامه داد: «گاهی که نظرات مخالفان را پای صفحات فیس‌بوک دنبال می‌کنم می‌ترسم از این‌که چقدر کینه و نفرت وجود دارد، به ویژه آن‌که نوع مخالفت‌هایی که می‌شود اصلا به آن ربطی ندارد بلکه به‌صورتی است که از پایه و اساس می‌خواهند یک نفر را حذف کنند.»

زیباکلام با تاکید بر این‌که نفرت در جامعه ایران رو به ازدیاد است، ادامه داد: «یکی دیگر از دلایل ازدیاد نفرت اشاعه فرهنگ خشونت و گفتمان نفرت است. برخی مسئولان اجرایی ما متاسفانه به اشکال مختلف گاه حتی بدون این‌که خودشان متوجه باشند مروج خشونت هستند. زبانی که علیه مخالفانشان به کار می‌برند پر از کینه و نفرت است و در جامعه‌ای که این ادبیات به‌طور مستمر تکرار می‌شود، حمله به دیگران و حذفشان و هیچ حقی برای دیگران قایل نشدن هم طبیعی و عادت و در مرحله بعدتر از آن یک امر آرمانی می‌شود.»

او می‌گوید: «مسئولان اجرایی قضایی و قضات در هر کشوری افکار و عقاید سیاسی و اجتماعی دارند. این قابل فهم است که آنها هم نگاه و گرایش‌های سیاسی داشته باشند ولی جایی مشکل ایجاد می‌شود که بیایند و براساس نظرات سیاسی خودشان موضع‌گیری و بازپرسی کنند. این نقطه نگران‌کننده است.

این حرکت‌ها به هر حال خشونت و کینه را رواج می‌دهد و نتیجه این می‌شود که جامعه هم هر جایی که بتواند آن را بازتولید می‌کند وگرنه این‌طور نیست که ژن یا کروموزومی مسئول رفتار تهاجمی در ایرانیان باشد و در سایر مردم جهان نباشد. مردم محصول شرایط اجتماعی و سیاسی هستند که در آن رشد کرده‌اند و زندگی می‌کنند.»