دین و دیسکو

تنها کسانى که تجربه دیسکو هاى بزرگ غرب را دارند، حس اینها را مى فهمند.
در نظام تکنیکالِ دینى، کاباره و دیسکو از بین نمى رود، تنها از شکلى به شکل دیگرى در مى آید. در این میان بى دین ترین ها و سکولار ترین ها بى نصیب مى مانند. دین در این ساختار، پروژه حذف آدم هاى واقعى از فضاها و امکانات و فرصت ها و حتى خود زندگى است و نه لزما پروژه حذف فرم ها و یا حتى محتواهاى مرسوم مثل رقص و تخلیه انرژى. این ایده قابل توجه که ایدئولوژى در موقعیت ثبات یافته، مکانیزم حذف آدم هاست و نه فقط ایده ها، نکته اى قابل لمس براى بسیارى از ماست.
مسأله اصلى، ادغام نوعى دیسکو در حکومت دینى به اسم هیأت و همزمان، حذف دیسکو به اسم خانه فساد براى سکولارهاست.
دوستى به شوخى مى گفت سکولارها در ایران، دیندارترین هایند.
http://www.youtube.com/watch?v=DNn6rwTZ1N4... 

 

نوشته ی امین بزرگیان و در ادامه واکنش او به نوشته محمدعلی کدیور!

 

"ما بچه که بودیم دهه اول محرم میرفتیم مسجد محلمون. اخر سینه زنی که چراغا خاموش بود ملتی که می خواستن میریختن وسط شور میگرفتن و می زدن توی سر کله خودشون. این شورگرفتن توی مراسم سینه زنی های جدید امثال هلالی و باقی مداحی جدید هم چیزی شبیه همون شور گرفتن است ولی حجمش بزرگتر شده و افکتهای موسیقایی بهش اضافه شده. جای تعجب هم نیست که با تمامی تغییراتی که جامعه ایران کرده آیین عزاداریش هم عوض بشه. بعضی از رفقا گفته بودند که مشابه این را فقط در دیسکوها میشه دیداین رفقا اگر مراسم مسیحیان انجیلی در آمریکا یا خیلی دیگر از مراسم مذهبی را ببینند میتونند ببیند که اون مراسمات هم از نظر ایجاد شور جمعی همین ویژگیها را دارند. اونها هم موسیقی دارند هم شور جنون آمیز میگیرند. این شور جمعی در زمان قدیم و در ادیان بدوی هم به اشکال خودش وجود داشته. امیل دورکهایم در کتاب اشکال اولیه دین درباره این مراسم در قبایل بدوی نیوزیلند زیاد نوشته و آن را با جزییات توصیف کرده. اتفاقا صرف وجود موسیقی و رقص این مراسم را شبیه دیسکو نمیکند. فرق اساسی این نوع مراسم با دیسکو این است که نوع موجودیت جمعی در جریان این مراسم شکل میگیرد که شرکتکننده دست کم برای مدتی به آن احساس تعلق پیدا میکند در حالی که در دیسکو خبری از این هویت و موجودیت جمعی نیست."

نکته اصلى اى که کدیور به آن توجه نکرده است ماهیت سیاسى و دولتى این دیسکوهاست. من در نفىِ بودنشان حرف نزدم. چه اشکالى دارد باشند. مواجهه آن متن با پیوندهاى سیاسى دیسکو ها بود. آنها از خلال حذف مکان هاى شور و تخلیه انرژى و دیسکوهاى واقعى براى نا- معتقدان سر برآورده اند. آنها بر روى یک حذف و محدودیت، ساخته شده اند. هیچ اشاره اى کدیور به حق بقیه براى داشتن چنین دیسکوهایی نمى کند. آن احساس تعلقى که کدیور در هیأت- دیسکوها مى بیند، احساس تعلق نه اعتقادى و مذهبى که اتفاقا سیاسى است. مهمترین مراکز سرکوب فیزیکى مردم از دل همین دیسکوها در مى آیند. دورکیم، احساس تعلق به یک امر متعالى را براى مراسم هاى دینى پیش مى کشد نه هر احساس تعلقى را. وگرنه هویت جمعى منتقمین خون فاطمه با سینه چاکان مایکل جکسون چه فرقى دارد؟ دورکیم نشان مى دهد که این آیین چگونه به تمام زندگى فرد معنا مى دهد و غیره خیلى باید عجول باشم که فکر کنم دیسکو-هیات ها به تمام زندگى این افراد معنا مى دهد، شاید تنها فقط به جیب خواننده محترم مراسم معنا بدهد.
دوما اینکه این کتاب دورکیم هم از وقتى یادم مى آید مورد سواستفاده قرار گرفته براى توجیه هر نوع آداب دینى یا به ظاهر دینى. کتابی مورد استفاده براى دفاع از قمه زنى، سوزاندن، ضرب وجراحت و کلا هرچیز قبیله اى و بدوى. اینجاست که باید به خوانش متن شک کرد و عبارت سوفهم را پیش کشید.به قول معلمم دورکیم درحال توصیف است و نه توصیه. براساس تلقى کدیور از کتاب دورکیم مى توان این را نتیجه گرفت که رپ و هوى متال و دیسکو و علف و مارى جوانا و غیره در میان خرده فرهنگ هاى غربى ریشه در مراسم هاى مذهبى دارد. اگر بر فرض ریشه هم داشته باشد، دیسکو- هیأت هاى جمهورى اسلامى دقیقا ریشه در جهان جدید و دیسکوهاى غربى دارد. الگوبردارى نظام تکنیکال دینى از غرب براى ساختن موشک وبمب ربطى به فلاخن هاى قرون وسطى ندارد، منطق زندگى جدید این الگوبردارى را پیش کشیده است. مراسم گروهى از مسیحیان در آمریکا تاریخ و شناسنامه و سنت دارد. همه مراسم هاى آیینى برخوردار از میزانى شور و از خودبی خودشدگى هستند. به نشانه کنده شدن از جهان مادى و وصل شدن به نوعى معناى غیر مادى. میزان شباهت هیات دیسکوهابا این هدف و سنت، میزان ارجاع اشتباه محمدعلی عزیز را به این مراسم هاى غیر دولتى و خودجوش نشان مى دهد. نکته دیگر اینکه یک کار جامعه شناسانه همین است که نشان بدهند که مراسم هاى Evangelicalism در دهه هاى اخیر تا چه حد به خرده فرهنگ هاى رپ و هوى شبیه شده است، کارجامعه شناسانه اى که البته انجام شده است اما براى شیعه گفتنش باعث مى شود نجس بشوى. از سوى دیگر باید اشاره کرد که ملاک سنجیدن تغییرات جامعه ایران، دیسکو هیأت ها نیست، بلکه کم شدن میزان استقبال بدنه جامعه از مراسم هاى آیینى عمومى است.
هیچ سنتى این دیسکوها در فرهنگ عزادارى ما ندارند وعمرشان به ده سال نمى کشد. این مراسم هاى به غایت زشت و بى ریشه، دقیقا هم نسل سی دی هاى رسیده از غرب و ماهواره اند. تل و تریاک مورد استفاده ذاکرین محترم هم همان منطقى را دارد که خوانندگان و رقصندگان دیسکو براى سرپاموندن از دیگر مواد مخدر استفاده مى کنند. این چیزها را بنظرم لازم نیست با دورکیم به یک سنت عجیب و غریب نداشته مان وصل کنیم. من هم کودکى ام را در مسجد وعزادارى گذرانده ام. از شور و ولوله در عزادارى و آیین هاى شیعیان با خبرم، اما مطمئنم هرکسى آن مراسم ها را با این نوع دیسکوها مقایسه کند تشابهى جز در کلمه هیأت مشاهده نخواهد کرد. یادم نمى آید مداح مسجد ما از خوانندگان لوس آنجلسی تقلید بکند یا یکى با دهن اداىِ سینتى سایزر را در بیآورد. شعر خوانده مى شد در توصیف تراژدى کربلا. البته هرچه نهادهاى حزب اللهى با محوریت هیات هاى پر زرق و برق و به هدف جذب مشترى براى روز مبادا تشکیلات یافتند، مدل هاى دیسکو سر برآورد.
جوانان ایرانى احتیاج دارند انرژى شان که غالبا درارتباط با لیبیدو است را مثل همه جوان هاى دنیا تخلیه کنند.الگوى اصلى فرهنگى حاکم در دنیاى جدید براى تخلیه انرژی هم جایی است مثل دیسکو و کارى است که درآن مى کنند. دولت حاکم ما امکانات این کنش را براى وفاداران به خود به گونه اى ویژه سازماندهى مى کند که سیخ بسوزد و کباب پخته شود و برخى استفاده کنند.

پی نوشت:
-جدیدا محسن کدیور اقتراح خوبی داشته است درباره عیدالزهرا. مراسمى که همین دیسکو -هیات ها برگزار مى کنند و هلالى از این مراسم کارش شروع کرده است. در این مراسم به بزرگان اهل تسنن با رکیک ترین کلمات ناسزا گفته مى شود. به راحتى مى توان با سواستفاده از دورکیم از این مراسم هم نوشت. اما این مراسم به هیچ سنتى به تعبیر محسن کدیور ریشه ندارد و بنظر من به جز امرسیاسى مدرن .
-هیچ عجیب نیست که در ساختارى که همت خود را در ساختن دیسکو هیات ها مى کند، یک اثر قابل توجه درباره تراژدى کربلا خلق نشود؛ هیچ. شاید بتوان از دو اثر نام برد: روز واقعه نوشته بیضایى و نینوا ساخته علیزاده. هردو سکولار و طرد شده.